1- FRANSA’da yaşanan olayları diğer birçok güvenlik analisti gibi yakından izlemeye çalışıyorum. Ancak bu kez takip ettiğim ana kaynaklar güvenlik uzmanları değil, toplum bilimciler. Bunun iki ana nedeni var. Öncelikle toplumun bir kesiminin sokakları yakıp yıkma noktasına geliş hikâyesinin ne olduğunu iyice anlamaya çalışıyorum. Bir diğer neden ise sizlerin de merak ettiği gibi, aynı sorunların Avrupa’daki farklı ülkeler ve de Türkiye’de de yaşanma olasılığı olup olmadığının cevabını bulabilmek. Fransa’da yaşamış bir kişi değilim. Fransız toplumunun analizini içeriden bir tanık olarak yapamam. Nitekim bu denli hassas konularda dışarıdan bir gözün görmekte zorlanacağı, kaçıracağı birçok özel bilgi, birikmiş travmalar ya da kıvılcım yaratacak çok özel veriler olabilir. Ve bir toplumu doğru analiz etmek için kimi zaman bu içeriden göze ve özel veriye ihtiyaç duyulabilir. Konuya geçmiş dönemlerde benzer sorunlar yaşanırken protestoya bizzat katılmış kişilerin görüşlerinden faydalanarak başladım. Diğer kısımları ise toparladığım uzman görüşleri ile tamamlamaya çalıştım.
FRANSIZ DEVRİMİ’NDEN BUGÜNE
Aslında bugün yaşananlar Fransa’nın yakın tarihindeki ilk sokak hareketleri değil. Gelişmiş demokrasiye sahip Fransa’da ‘protesto etmek’ hayatın doğal akışına uygun bir eylem. Ancak dışarıdan bir gözün dahi fark edeceği şekilde bu eylemlerin sıklığı ve büyüklüğü bir süredir artıyor. Konu gündeme geldiğinden beri bu protestoların kökü 1981 yılına kadar dayanıyor denilse de ülke yüz yıllar önce Fransız devriminin yaşandığı yer. Kültüründe protesto ve sokak hareketleri ya da hak arayışları yer alıyor. Burada dikkat çekici olan şu: İsterseniz sarı yelekliler hareketi deyin, isterseniz emeklilik yasasına tepkiler ya da son yaşanan banliyö isyanlarına benzer sokak gösterileri yıkıcı etkileri ile Fransa içerisinde son yıllarda çok daha şiddetli ve sık şekilde gerçekleşmeye ve yayılmaya başladı. Birbiri içine geçmiş eylemler, toplumsal uyumsuzluğu gittikçe arttırdı. Yaklaşık bir haftadır yaşanan problemi sadece bir göçmen sorunu üzerine inşa etmeden önce olayı daha gerçekçi okumakta fayda var.
TOPLUMUN ALARM SİNYALİ
Emeklilik yasası sonrası yaşanan protestolara istinaden siyasi analist Cristian Unteanu, Adevărul’un internet sitesinde olayları geniş bir bağlamda şu şekilde kaleme almıştı: “Bence şu anda Fransa’da yaşananlar, Avrupa’nın pek çok ülkesinde kriz zamanlarında yönetim ve siyaset sınıfının gerçek yanıtlar sunamamasıyla da ilgili olan halktaki genel hoşnutsuzluk konusunda hayli ciddi bir alarm sinyali… Halkın yoksullaşma süreciyle ve her şeyden önce de ortaya çıkan toplumsal uçurumlarla baş etmesi giderek zorlaşıyor. Her şey yoksul toplumların acımasızca süper zenginler sınıfı ve geri kalan ‘kitleler’ olarak ayrıldığı eski zamanlarda olduğu gibi.”
2- ‘HANİ EŞİTLİK VE KARDEŞLİK’
Peki yıllardır süren ‘sarı yelekliler’ hareketini nasıl okumalıyız? Hareketlerin en baştaki ve görünürdeki nedeni akaryakıt zammı idi. Oysa birbirinden bu kadar farklı insanı bir araya getirip protesto ettiren asıl sebep, hayat pahalılığı, geçim sıkıntısı ve sosyal dengesizlikten dolayı duydukları ortak öfkeydi. Zira hedef de bu sorunların sorumlusu olarak görülen ve daha çok zenginlerin veya elitlerin adamı sayılan Cumhurbaşkanı Macron’du. Dolayısıyla, ‘sarı yelekliler’ hareketi benzin zammını protesto etmenin ötesine geçerek daha geniş kapsamlı, ekonomik ve siyasal taleplerin de bildirildiği bir hareket olma niteliğine evrildi.Nitekim, seçimlerde banliyölerden ciddi oy alan Macron için daha sonraki dönemde oluşan en büyük algı seçkin ve zengin olan şehir sakinleri lehine kararlar aldığı üzerine. Ekonomik refahın adil olarak dağıtılmaması, faturaların çoğunlukla en alt tabaka çalışanlara çıkartılması ve siyasetin sorunları daha üst seviyedeki kişiler lehine çözdüğü inancı ‘kitleleri’ kolektif eylemlere ve hareketlere yaklaştırdı.
Gönder